De Eesjte Sjöddel

Van emes dae sjterk is en goud taege ’n sjteutje kènt wurt gezag: “hae vilt neit van d’n eesjte sjöddel.” ’t Woord sjöddele haet allich alles van doon mit ’t wirkwoord schudden in ós standaardtaal. Vrie vertaald kump dat hie op neier dat van ’t fruit dat te riepe hink, de minste kwaliteit bie ’ne sjtevige wèndj van de boum vilt. Neit goud veur de plök zogezag en daoróm neit zo gunstig veur de fruittelesj. Mer dat wurt veur ós pas vervaelend es d’n ougs taegevilt en de eppel en paere flink get meer koste in de winkel.

Noe vènje veer dat neit zo erg, veer blieve aevegoud fruit aete. Aevel, beste laezer, ’t geef nog ’n anger gezègkde dat op ‘sjöddele’ sjleit en wo veer neit blie van waere: “Ozelivvenheer haet èns aan ’m gesjöddeld”; ’n waarsjuwing in de vórm van ’n óngeval of ’n krenkde kriege. Tja, ich geluif in Ózelivvenheer en ich sjtaon geregeld mit Häöm in kóntak, mer dit geit mich ’n bitsjke te wied, es ich zo vrie maag zeen óm hie ètaegenin te gaon. Sjtèl uch èns veur, wieväöl waarsjuwinge zouwe veer neit kriege te verwirke? En dat jederdaag! Mien leif vrouw Maos, dao is gein beginne aan. Zo’n gezègkde hawwe de luuj zich vruiger neit houve te bedènke, tóchs uch ouch neit? Aevel, veer kènne ’t woord sjödde ouch nog in ’n gans anger beteikenis; godzijdank wil ich bekans zègke. De oetdrökking: “’ne oppe lamp sjödde”, of ouch ’n glaeske (beier) drènke. Noe laes ich in ’t bouk: ”Waat de boer neet kint,….”, van de sjriever Henk Thewissen, ’ne zéér interessante oetlèk euver dit gezègkde. Ich num dae gaer van häöm euver, want dit is de muite van ’t laeze waerd; ich mót hiebie gebroek make van zien sjriefwies in dialek en de sjtandaardtaal.

Sjöd ós nog ins ènne op de lamp

Waard, schenk nog eens in; breng nog een rondje bier. Een gezegde uit de tijd dat de herberg nog werd verlicht met een petrolslamp, ook wel sjtinkerd genoemd. De herbergier zorgde ervoor dat de sluitingstijd samenviel met het uitgaan van de lamp. Wilden de bezoekers daarna nog doorgaan met drinken, dan werd tegen hem gezegd: Sjöd mer nog ins get/ènne op de lamp. Veer sjödde oes nog ènne op de lamp of sjöd oes nog ènne op de lamp betekenen: een rondje brengen of een rondje geven. Hierop sluit de uitdrukking aan: iech gaon miech get olie (ènne)op de lamp sjödde betekent: ik ga een stevige pot bier drinken. Hierbij werd het sluitingsuur van het café opgerekt. (Bron: H. Thewissen, Wat de boer neet kint, …; gezegden en andere uitdrukkingen als spiegel van de volkscultuur en de cultuurhistorie in Limburg (2005).

Mit permissie bèste laezer, ich höb daen tied dat ich mich mit plezeier sjöldig maakde aan het oprekken van het sluitingsuur jaomer genóg achter mich ligke; mer waat gewaes is, is gewaes. Zo is dat en neit angesj.

Mit de kómplimènte,

Hein Bovendeaard       (geplaatsj in waekblaad De Trompetter)

‘n Óns klómpenaegelkes...

’t Jungske is teen jaor en ’n voes hoger es ’n verke. Hae löp euver de Riekswaeg Noord en repeteiert hel op: ’n óns klómpenaegelkes en zös kaepernaegel; ’n ons klómpenaegelkes en zös kaepernaegel. ’t Menke is - in ziene optiek – op waeg nao de sjoonste winkel dae ’t in Zitterd geef; neit allein dat, mer ouch nog de geheimzinnigste. Ónger ’t loupe dènk hae aan ’n kesjteel wo mesjiens waal sjpoke hoeshawte. Hae kènt zich dae winkel nog richtig veur de geis haole van dae keer dat hae mit de mam en zien bruierke door de bènnesjtad nao de H.Gemma góng en bie dae winkel de trepkes van ’t bordes opleip. Dat waar op zich al get bezunjers:’n bordes,dat gouf ’t bie geneneine winkel in de sjtad. ’t Kaelke waar allich zo nusjerig wie ’n aepke,mit de naas taege de grote roete geplek perbeierde hae te zeen waat dao allenej achterloug. ’t Lökde amper want de vènsterbanke ware veur häöm sjus get aan de hoge kantj.Toch zoug hae ein en anger en ’t ware veural de metskes die ziene aandach hawwe. Die louge dao in alle saorte en kleure; jömmich, zo ein rood mit ’n wit kruuts op zou hae waal wille höbbe veur bie de welpe want hae waar bekans verkenner,en bie ’n boetesjpel zou zo’n metske goud van pas kómme. Aevel,zien nusjerigheid góng wiejer es de metskes. De deur nao de winkel sjtóng aope, hae keek èns nao zien mam,die bie Frans Wijnhoven nao de bloume sjtóng te kieke ,en sjtapde door die grote deur en koum in ’ne gank terech mit deure lènks en rechveuroet. Door die nao lènks aope te make keek hae in de winkel. Zo eine haw dat menke nog nootsj gezeen, zo groot en hoog en euveral sjtónge,louge en hónge alderlei sjpölle. Achter ’n toonbank, wo hae amper baovenoet koum,sjtónge rèkke, rèkke en nog èns rèkke,gevöld mit van alles mer veural mit naegelkes en naegel. Väöl naegel.En ’t Menke repeteierde : ’n óns klómpenaegelkes en zös kaepernaegel,’n óns klómpenaegelkes en zös kaepernaegel. Eerder op d’n daag,wie de sjool in de Baandert oet waar, haw hae al bie Jeu Stelten,dae haw zien wirkes in dat getske op de Riekswaeg naeve Wijshof ,waar hae al get door ziene pap telefonisch besjtèld hout gaon haole;panletjes en twee kaeperkes.De naegelkes en naegel woorte häöm in twee sjpitse tuutjes aangereik en mit ’t wisselgeldj in zien vuuske bekeek hae zich dae winkel nog èns goud. Dae waar zo duuster dat hae waal aan get geheimzinnigs moosj dènke. Waar ’t mesijens toch ’n sjpookkesjteel? Nae,dat koosj neit waor zeen,dao sjtónge zoväöl vruntjelike luuj achter de toonbank en dao leip zoväöl volk in en oet,dae moosj zo koosjer zeen es ’t vleisj van naober sjlechter Thissen.En wie is ’t noe anno 2010? Dat kaelke van doe is noe ’ne awwe minsj van bekans 75 jaor. Eine dae euverlöp van nostalgische gedachte es hae aan ’t Zittesje winkelbesjtandj dènk.

In eesjte aanlèk – en geer beste laezer – höb ’t allang gesjnap: ich höb ’t euver ein van ós awdste gesjefter van Zitterd : BERNARD KLEIKAMP in de Veursjtad. Geit dae ouch al verdwiene ? Geine opvolger,laes ich in de gezet. Kleikamp is neit d’n eesjte en zal waarsjienlik ouch neit de lètste zeen. Leif luuj,’t deit mich leid van al die winkels die verlaore zeen, - mesjiens klink dat awwerwèts – wo me nog koosj raekene op perseunlike belangsjtèlling en die dich gaer wilde helpe. Godzijdank geef ’t nog waal get van dees winkels mit luuj achter de toonbank die dich nao-gedaone-zakes pes aan de deur nao boete brènge mit ‘ne :”bedank en gaer pes ’ne volgende keer”

Mit de kómplimènte,

Hein Bovendeaard

e-mail-mail: h_bovendeaard@ziggo.nl

(geplaatsj in waekblaad De Trompetter)

Ouch op verkans gewaes?

Oppe mert in Zitterd loupe zich twee kènnisse taege ’t lief, zaet d’n eine taege d’n angere: “En, wo höbs doe oetgehange,ich höb dich in geine maonje gezeen. Bès te mesjiens biej dien sjoonmoder ingetrokke, of höbs-te óngergedaoke gezaete op eine camping op ’t Belsj in ‘ne gehuurde caravan? Vertèl”!

“Mè jóng”, zaet d’n angere, “dat zal ich dich èns klinkklaor oeterein lègke. Ich bèn mit mien vrouw op verkans gewaes, neit zo mer ’ne geweune verkans, nae jong, waat meins-te, veer höbbe ’n cruise gemaak, dat is angere thee es koffie, Sjeer, dat waar waar je van het, in èin woord gewéldig. Dat waar ’ne verkans wo me van zaet: dat waar richtig lek vinger, lek doem. Gans get angesj es waat veer pes noe gewènd ware,doe wèts waal, ’n waekske nao de Veluwe of zo, en es v’r goud gesjpaard hawwe: 10 daag mit de bös nao Eustenriek en mer trampele en mer trampele achter de vrouw aan, die alles, mer dan ouch alles wilde zeen.óm later van d’n hoge tore te blaoze bie de keigelclub. Ich kreeg de ein pitsjblaor nao de anger en mien aesterouge maakde mich de sjoon twee maote te klein.

Mer goud, ich wilde mich neit laote kènne, doe wèts wie ich ineinzit, kejhel en es ’t mót door ’n sjteinse moer, sjus wie vruiger bie de V.V.S. Dus, mer doorgaon en mer doorgaon, mer godzijdank gouf ’t ouch nog get sjoon dènger, zo wie de drie geregelde daag in Wenen; lekker deip in de pluche zitte bie ‘n operette van Johan Strauss, in ’n konditorei ’n lekker sjtök sachertorte pruive, mit paerd en koetsj nao ’t Prater, en ja, allich ouch nao ’ne voetbalwedsjtried van Rapid Wien. Mer dit Sjeer, dat waar get van ’n ganse anger orde. ’n Cruise ! Minsj Meijer, niet te geluive, ’n reis euver de grootste Zeeë, de Atlantische oceaan, de Sjtille Zuidzee, de Indische oceaan en dan te bedènke dat ich pes dan neit wiejer es ’n ordinair beutje oppe roeibaan waar gekómme. Mós te dich betrachte, allein al dae boot, ’n richtig sjlaagsjeep, dat hils te neit veur muigelik, zo groot en sjoon dat mós te gezeen höbbe óm te kènne geluive dat ’t zoget geef op dees welt.

Ich haw mich vanteveure op Wikipedia de Titanic èns goud bekeke, doe wèts waal, dat sjpiksjplinternuuj luxesjeep, dat bie zien eesjte vaart in 1912 is gezónke nao ’n aanvaring mit ’ne iesberg, mer dat waar ’n doodgeweun plezeierbeutje vergeleke mit dat sjlaagsjeep wo veer drie waeke mit höbbe gevare. Ech waor, ’t waar geweldig. Waat zeen veer bliej dat v’r dat gedaon höbbe op ózze awwen daag. ’t Kosde dan waal ’n paar cent, mer ja, dao krege veer ouch gans get veur oppen tejjer gelag. En dan, veer koosjte ’t ós permeteiere, dus dachte v’r laot gaon, laot gaon,’t lèste humme haet gein tesje en veur de kènjer houve v’r ’t neit te laote.

Taege d’n tied dat veer de gaert aafgaon, erve ze ‘ne berg sjtein en dan kieke ze mer waat ze d‘r mit doon. Jao,die cruise Sjeer,’t waar geweldig,veer kómme dao mer neit euver oetgekald. Sapperloot, waat meins te, dao ware waal zeve zjwömbade veur boete en drie veur bènne mit van die bubbelkes. Ich haw toch zeker al meer es 50 jaor neit meer in ’t water gelaege, de lèste keer waar geluif ich in ’t zjwömbad in ’t park; wie heisjde dae lange badmeister ouch alweier? Vilters? Sjus,dae waar ’t. Mer dat jónk witvruike van hut 16 haet mich zo santesie d’rin gekrege; dao haw ’t ech geine sjmik veur neudig. Maorloot, vrundj, dat waar noe ech ’n lekker dènk, ’n sjtök wo me mit plezeier geer taege maag zègke. En ’ne sjpas dat v’r hawwe, ich koosj zo mer boem paaf ónger water zjwömme. Óngeluiflik,manne… Mien sjtief knäök koosjte waal doping höbbe gekrege en mien sjpiere wirkde zo soepel es pas gekaokde spaghetti. Nootsj geweite dat ich dat koosj: de vlindersjlaag, de sjoolsjlaag, en de borstcrawl en alles mit ’n peunhandje. Geweldig. En waat tóchs dich, ’t Jeanneke, leive naam, hè, kreeg mich zo wied dat v‘r alles same deige, handj in handj same ómleeg, en handj in handj same ómhoog; soms mit de bein in de lóch en alles tegeliek. Synchroomzjwömme heisj dat in vakterme. Oh la la, tita tovenaar! En waat meins te, ich höb mien vrouw nog èns sjaloes gekrege,dat haw ich ouch al vieftig jaor neit meer mitgemaak; ech dat waar geweldLater,aan de bar höbbe v’r dao sjmakelik óm kènne lache. A-propos bars, die gouf ’t op dae boot in alle saorte en maote, van café Capri van Joep van Rooy oppe Paessjtraot pes café Ober Bayern van Sjek Cals in de Veursjtad. En alles te kriege, hè, belasting vrie. V’r houfde neit op ’n dröpke meer of minder te kieke. Geweldig,Sjeer.

“Mer”, veil d’n angere häöm in de rae, “höbs te ouch nog get angesj gedaon es aan de bar gezaete en ónger water gezjwómme, ich bedoel, höbs te nog get van de welt gezeen óngerwaeg. Zeet geer mesjiens wie-t geer in Afrika waart ouch nog op safari gewaes; höb geer Loekie de Leeuw gezeen en wie waar ’t in ’t landj van Paul Kruger? Alles zal rech kom? En wie waar ’t dan in India? Ich heur van luuj die dao zeen gewaes dat ’t in Calcutta plaetsjkes geef wo me zich lekker kènt laote verwènne? En wie waar ’t in Singapore en Bangkok? En zeet geer ouch in Indonesië gewaes? Haet dat luxe-sjeep ouch aafgemeerd gelaege in Semarang, de plaatsj woos-te in 1946 bès gewaes es soldaot? “Nae, Sjeer, in Afrika sjtóng teväöl wèndj,dao kènt de vrouw neit taege, dao krig ze koppien en oorsoeze van, dus veer zeen lekker op de boot gebleve. Dat waar geweldig, zo röstig, alle luuj zoute aan de wal en veer hawwe alles veur ós zelf, kaarte, aete, drènke en zjwömme;veer ware ’n sjoon trio. Jao, en wie meer dat de boot koers zat nao ’t Ooste, wie wermer v‘r ’t krege. ’t Waar waal geweldig, mer väöls te heit euveral. En al die mögke, versjrikkelik, neit óm oet te hawte; jeuk, jeuk en nog èns jeuk. Ich mót dich eerlik bekènne, dat ich nootsjneit taege die hits höb gekènd. Nae,zo’n waer houf veur mich neit en dao kump nog bie, dat dat veur mien vrouw al gaaroets niks waar. Die is veur alles allergisch en es ’t häör zo oetkump bedènk ze zich waal ein. Dan haw ze dit en dan haw ze dat, ’t gouf waal ummer get waat neit dougde. Dat ware ech minpunte van die reis.

Mer in Australië, jao in Australië, dao kreeg mien Annie de sjmaak te pakke: in Sydney, zag ze, in Sydney, dao krig me ’t lekkesjte ies van de ganse welt. Dao koosj de Witte Ballon vruiger, jao dae van de Lömmerichersjtraot, nog ’n puntje aanzuge. Daoveur góng ze jederen daag waal ’ne keer of drie veur van de boot aaf. Och ja, waat maakde ’t ós oet,’ne minsj mót toch get ómhenj höbbe. Mer mien vrouw haw geliek, ’t ies in Sydney, dat waar geweldig, dat sjmaakde wie sókker, in ein woord fantastisch.

Op de trökreis haet de boot nog ’ne sjtop gemaak in Engelandj.
’n Sjoon landj, Piccadilly Circus, de aaflossing van de wach bie Buckinghampallace, v’r zeen nog in Hyde Park gewaes. Sjoon en zeker de muite waerd. Mer duur, mien leif vrouw Maos, ’ne euro is dao gaaroets niks waerd. Waat meins te, veur 1 ieske betaalde de vrouw 3 euro, veur zo’n klein sjpits tuutje mit 2 bölkes. Naer, dan is ’t in Zitterd toch väöl baeter en, neit ónbelangrik: väöl goudkouper. Mer à la, dat heurde biej de cruise en al biejein is ’t toch naovenant gewaes, ech waor, die ganse reis haet ós richtig goud gedaon, ’t waar ’n reis óm nootsjneit te vergaete, veer vónje ’t in ein woord geweldig. “En, wie is ’t dan noe óm weier op ’t nès trök te zeen”, vroug d’n angere.“Dat zal ich dich èns klinkklaor oeterein lègke.

Thoes in mien eige bèd, miene gemaekelike liksjtoul, d’n tore van de grote kirk, oppe dónderdigse mert ’n sjtök gebakke vösj oppe voes, de repetities van de Phil, get trampele door de sjtad en euver de wal, de kal van de buurvrouw, mien kaartvrunj in ’t Sjterfhoes, heer daeke van Rens mit ziene praek, de Riekswaeg wo ich höb gewoond, wo mien awwesj hoes nog sjteit, ’t Drakeveldj, de Sjteivig mit de boukhanjel van Piet Deeder, nuim mer op, gans Zitterd En doe wils weite wie ’t is óm weier trök op ’t nès te zeen?
GEWELDIG – GEWELDIG – GEWELDIG !!!!!!!!
Zitterd, 12 september 2010
(geplaatsj in waekblaad De Trompetter)

’n amelank veur dichzelf

’n Amelank veur dichzelf.

Al jaore gaon ich nao de kirkef es ich dae wirvel van aldaag aeve aan de kantj wil zette óm get rös te vènje. ’n Amelank michzelf zeen,miene kop laegmake heisj dat allewiele.Höb geer ouch waal èns van die momente dat ’t uch allemaol get teväöl wurt ? Miene leive kómberves,waat gebeurt toch allenej ? Me haet óngerhandj 3 agenda’s neudig óm alle aafsjpraoke bie te hawte.
En geit dat bie uch ouch zo ? En haet ’n oer bie uch ouch mer 60 menute euverdaag en zeen ’t sjnachs dèks 180 es me lik te wuile in bèd . Ja,wie zal ’t mörge gaon en euvermörge ? Wo blif d’n tied. Leif luuj,d’n tied blif neit,dae geit mer door en mer door mit ’n sjnelheid die bekans neit is te maete. Besjteit d’r nog laeve nao geinen tied ? Geef ’t nog alternatieve ? Jao, luuj die geef ’t want ’t laeve is zo sumpel es get..Aevel.me mót zich d’n tied numme óm ‘t laeve zo geweun muigelik te make. Tied zat en es me dae haet is ’t begrip tied niks bezunjesj. Vruiger zag mien moder zeliger dèks: “Geinen tied jóng ? Dan maak dich mer get tied”.
En dat doon ich, al jaore.
De bèsten tied maak ich oppe kirkef, wie ich al memoreierde. Dao vènj ich die serene rös die neudig is óm te óntsjpanne. Wanjelentaere 'n Onze Vader en 'n Weesgegroetje. ’n Amelank michzelf. Op de kirkef vènj ich 'n zee van rös, gezaegende sjtilte, mit allein mer zèngende veugelkes óm mich haer en 't knispere van de gravel ónger mien vuit. Waat ich dao allemaol vènj, luuj, neit te geluive.
Alles waat 'ne minsj neudig haet en dat verpak in 'n tuutje tied dat niks kos. Gein muite, gein lat die te hoog lik, gein minsj dae dich jeeg, niks van dat alles. En allich sjtaon ich ouch 'n amelank sjtil, bie vrunj en kènnisse, herinneringe ophaole, sóms waal van vieftigjaor haer.
D'n eine keer geit 't euver voetballe, d'n angere keer euver de vastelaovend, of geweun mer get euver de luuj. Dèks euver 't waer en sóms euver mien vrouw ,die 'ne tenniserm haet, en d'n angere keer euver waat veer vruiger es jóng sjnake same oetgesjpook höbbe , same gelache en same gebaök, of geweun get brazele; barebènje. Tied zat!
En dan denk ich waal èns aan meneer d'n daeke es hae in ziene praek zaet:
"Er is een tijd om te lachen,
er is een tijd om te huilen,
er is een tijd voor oorlog,
er is een tijd voor vrede,
er is een tijd om liefte hebben en
er is een tijd enzovoorts".
Leif luuj, veur alles is tied, dae leet zich op eder moment van d'n daag make,
wo dat is egaal en waat me daomit deit ouch.
Es me mer geregeld 'n amelank tied maak veur zichzelf.

December 2004

lente

DE LENTE HAET MICH…….
Jao,leif luuj, de lente haet mich richtig te pakke.
Dat geef mich ’n goud gevuil en beteikent
dat ich nurges pien höb.
Dat lentegevuil zit in mien gans lief, van ónger pes baove en trök.
Dat begint al bie mien vuit, de sjoon zitte weier lekker want ich höb gein las van mien aesterouge.
Dat goud lentegevuil krup langzaam ómhoog pes aan miene lènkerknei, dao löp ’n litteike zo groot wie ’n broodmets ,dat mich normaal gesjpraoke jeder daag herinnert aan ’n patellafractuur, angesj gezag, aan ’n gebraoke kneisjief. Mer dat litteike haet zich aan mien sjtömming aangepas en leet gelökkig
ouch niks van zich heure, zelfs neit bie raegewaer.“De lente,de lente,wo ich mich zo op sjpich”, heur ich mich de gansen daag zènge.En dat goud gevuil krup mer door en door, ich kèn mich inèns väöl baeter bewaege, mien erm en bein zitte knatsjvol energie. Sóms hang ich in gedachte aan de rèksjtok en dènk ich dat ich
Yury van Gelder bèn, jao, dan mein ich dat ich de ganse welt aankèn, ich sjlaon mich van sjprèngerigheid mit de vuus oppe brós : King Kong in de gróndjverf. En dan te bedènke dat ich mich normaal gesjpraoke gedraag wie ’ne gesjpierde lafaard mit van die ermzelige sjlappe sjpiere, dunner es draketouw.
Mer vandaag neit, vandaag sjlaon ich de koutelebout en dat kump allenej door dat geweldige lentegevuil.
Sjone lentetied ! Vol mitlieje kiek ich sjmörges nao mien pilledeuske,’t sjtik van de kleure
rood gael en gruin, - ’t is sjus vastelaovend – tèl pilkes en capsuulkes en dènk biej mien eige:
vandaag gein pilkes,vandaag houf ich niks van dae kraom te sjlikke want ’t is lente
en in de lente bèn ich frisj en zo mónter wie d’n haan van Mille.
Laot mer kómme, springtime, frűling of printemps, ’t kènt mich niks sjaele wie ’t beesjke heisj, es ’t mer lente is. En dan kump dat goud gevuil róndj mien hart, mien centraalgebergte.
D’n eine keer zeen dat de Alpen, sóms zeen ’t de Pyreneeën, zo aaf en toe de Mont Ventoux mer in de meiste gevalle is ’t doodgeweun de Kollenberg. Want bèste laezer, geer kènt mich intösje goud genog óm te weite dat ich normaliter al jaore gein bókkesjprung mee maak, en ich zal nootsj mee in miene agenda de aanteikening make: "gistere euver ’n däörehèk gesjprónge".
Mer vandaag is ’t lente,alle deure en vènstere sjtaon aope, vandaag is mien centraalgebergte nemes minder es de Himalaja en sjtaek ich- 8000 maeter hoog - symbolisch de nuuj vlag van Zitterd op ’t tupke van de Mount Everest. Vandaag peun ich de lente en gaef ich mien jaowoord: “Jao, leive Lente, ich hawt van dich en ich wil veur ummer in dich blieve”.Vanaaf vandaag tèlt allein mer de lente, vanaaf vandaag is niks mee belangriker es dat goud gevuil dat de lente mich geef, vanaaf vandaag waer ich nurges mee kaod óm óm.
Ich wil niks mee heure in de geis van: “häöm sjprink de kwint”.Vanaaf vandaag kèn ich euveral taege want ’t is lente, sjone lentetied. Ich sjloet dich in mien erm, knoevel dich en fluuster in dien oor ’t ein leifdesweurdje
nao ’t anger: “Leive Lente, doe bès ’t allerbèste waat ’ne minsj kènt euverkómme.”


(geplaatsj in waekblaad De Trompetter)

Pas de deux

Pas de deux
(döbbel gelök)


Doe bès ’t bèste van ’t bèste
get baetesj geef ’t neit,
doe bès mien eesjte en mien lèste
’t sjoonste waat besjteit.

D’n daag wie veer ós leerde kènne
gruin wie jónge äölentäöl,
dao misjde zich al get daobènne
van beitskenj aeveväöl.

Ich peunde dich en pruifde ´t laeve
dien gemoud gouf mich giem en sjwóng,
ich wós ’t woort veur ós gegaeve
’t waar gelök waat ós te wachte sjtóng.

En op ’t hoogfees van Sint Rosa
de sjtad waar klaor veur ziene gank,
v’r sjreve saam ’n sjtökske proza
jubelend van èngelezank.

Wurt gelök Hiebaove gekaveierd
is dae van Zitterd waal geras,
want wo leifde emes seiert
sjtempelt Petrus häöm de pas.

Sjus wie Zitterd wil ich troe ouch blieve
aan tradieses mer veural häör kaer,
daoróm deit ’t goud hie noe te sjrieve
dich leif vrouw
en doe mien Zitterd
ich höb uch allebei zo gaer.

1991

Zittesje diftóng

Zittesje diftóng

Leifde

’n Maedje oet Zitterd
en ’n jungske oet Beich,
die sjpeelde gaer same
mer noots bie klaor leich,
me heil van gefluuster
nog mee van d’n duuster,
en ónger ’t peune
neit van dat geweune
dan kralde häör ouge
egaal waat ze zouge,
En taege de mörge
kepot van ’t sjörge
nog muig van ’t sjtrieke
mer zónger te kieke,
zag ‘t maedje oet Zitterd
taege dat jungske oet Beich:
“Dich mót ich höbbe
doe bès mienen tunnel
mien eige zach leich”.


’n Vleigeweig

in Beich
zout ’n vleig
op ’n weig
te raste van ’t vleige en
wie häör oug doe sjloug
op waat in dat weigske loug,
dach die gekke vleig:
es ich dat noe ouch èns deig
dan koosj ich mien eige
vleigskes weige
pes dat ze groot zeen en op
hun eige vleugelkes vleige.


Veier beier

Nónk Neier
haw ’n flink sjtök
in de kleier
want hae zout
alweier aan ’t beier.
“Kóm, doe awwen dóffer
zag de jóffer, sjtank op
en lègk dich in ’t kóffer”
dat deig häöm leid
want zo flötde Naerke niet.
“Veur wae zou ich gaon
ich höb hie nog ´n kretje sjtaon.
daoróm en noe gein gesjikkaneier
ich drènk mich
nog ’n glaas of veier”

1989

De Grote Kirk : D’n awdste van Zitterd

Doe sjteis dao zo majestueus en greutsj te kieke
(wae aan mien sjtad kump dae kump ouch aan mich);
doe kiks óm dich haer en leets diene riekdóm blieke
mer dien oug is veural op Sint Petrus gerich.


Doe bès d’n awdste van Zitterd, mót jederein heure
(d’n duvel is awd waat meint geer uch waal);
van al waat vruiger en nog sjteit te gebeure
sjpeels doe altied dien rol, in klaor Zittesje taal.


Doe bès ummer veur ós dao,maaks nemes verlaege
(waat moosj geer zónger mich mit eur laammaekesjteun);
in veur- of taegesjpoud geefs doe ós de zaege
zelfs d’n tied van d’n daag vinjs doe ouch gans geweun.

Mer sjus in dat geweune bès dich zo bezónjer
(ós leifde veur dich góng bie d’n duip al van krach);
blief mer bie ós en blief mer ós wónjer
veer hawte van dich jederdaag , jedernach.

plök d’n daag

PLÖK D’N DAAG…. . …
’t Geef van die daag dat ich bie mien eige dènk dat ’t niks wurt daen daag. Dat begint sjmörges al es ich veur de zoväólste maol väöl te vruig wakker waer, ’n bitsjke versuf oet mien ouge kiek en mit sjtief knäök perbeier op te sjtaon, richting badkamer. Nou, ja, wakker is ein get al te groot woord veur mien gemoudssjtömming. Bèn ich ouch waal ech wakker ? Waat is ’t vandaag,dónderdig of vriedig ? Ich perbeier de nach ‘trök te laeze’; ich weit zeker dat ich höb gedruimp, mer nao welke film ich höb ligke kieke, wurt mich neit dudelik.En, beste laezer, geluif mich mer es ich zèk dat ich op dees maneier gans get films höb gezeen. Mer ja, waat höb ich dao noe aan es ich toch ummer de roje draod kwiet waer. Mer goud, mien herinneringsvermoge sjteit op tilt, dat is vervaelend mer dat kump dèkker veur. Niks óm mich onneudig oet mien huske te brènge. Hè, waat ’n raar woordsjpeling: ich kom d’r sjus vanaaf. Intösje weit ich dat ’t vriedig is en dat ich veur neuge oer ónger mót zeen,want Linda, de Orbis-huishoudelijke-hulp-veur drie-oer kump mien vrouw helpe de pien in de rök get draagliker te make. Dus mit mien sjtief knäök en wakker of neit, wring ich mich in d’n haam en maak ’n begin aan ’t ritueel van daen daag. Want ich wil mich gaer verdeinstelik make en dus weit ich mich te gedrage saer ich veur ‘ummer thoes’ bèn en mien geldj verdein es gepensioneierde. In de keuke vuil ich mich al jaore op mien gemaak. Ómdat ’t in deze tied gein fluitkaetele meer geef,völ ich de waterkan en sjloet de sjtekker aan op de ’gruine sjtroum’, pak de koffiefilter en mit ’n speciaal baekerke völ ich dat percies op maot. Zo, dat is dat, en in de drie menute eer ’t water kaok, maak ich de taofel gereid: twee tejjerkes,twee metser, twee versjètte, twee klein laepelkes, twee grote tasse, volkorenbrood veur de vrouw en vloerterf veur mich(versjil mót zeen),belaege kees (de keessjaaf neit vergaete, angesj mót ich later weier opsjtaon); bótterhamvleisj, sachrientjes ómdat teväöl sókker ouch al sjlech is, dieetknooi wo ze boter taege zègke, ’n kenke hawf en hawf gemengde melk en allich sjroop, hagelsjlaag en pindakees. Taege daen tied is ’t water aan de kaok en nao veier maol biesjödde,
geit de ding-dong en sjteit Linda veur de deur. “Gouwemörge, en wie is ’t hie vandaag”, heur ich ’t kèndj zègke (nou,ja,kèndj) . Ich kiek ’m aan, zeen die frisje kleur op zien gezich, dae móntere kiek oppe welt wo ’ne houp energie oetsjtraolt en ich vuil mich inèns ’n sjtök baeter. Op tied van niks krieg ich ’t idee van :”God’s water euver God’s akker….”en dènk bie mien eige laot mer kómme waat kump, ouch dezen daag leet zich gemaekelik vange, dae leet zich gewaere es ich mer positief blief .
En mit dit filosofietje sjöd ich mich ’n tas frisje koffie in en laot deze,sjone nujen daag sjus óm neuge oer beginne. Carpe diem.

(geplaatsj in waekblaad De Trompetter)

vrie zeen

VRIE ZEEN……..

Vrie zeen..
gein zón die sjtik
gein wolk die brik
gein blömke knak
geine boum zaet krak.


Vrie zeen…
noots neit dat ewig jachte
noots gein króm gedachte
noots neit dae taegezin
noots neit dat is te min.


Vrie zeen…
diene kop laegmake
dien zeel neit krake
dien hart leet laeve
dien handj leert gaeve.

Vrie zeen…
wermte besjrieve
leifde bedrieve
ouge die blinke
glazer die klinke.

Vrie zeen…
gelökkig laote gaon
gelökkig leifde te versjtaon
gelökkig zit in dien kaer
gelök zit óm dich haer.

Vrie zeen…
Liberté, gekleurd en bóntj
Egalité, frisj en gezóndj
jederen daag ‘n nuut begin
jederen daag haet ziene zin.

Vrie zeen..
mit hawte van
mót dat waal lökke
want echte vrundsjap
leet zich neit plökke.


2003

naerke van lewis aan de baek

Naerke van Lewis aan de baek.

Bie ’t duipsel kreeg hae de sjone naam Leonardus ómdat 6 november zien gebäörte woort gevierd en de awwesj ’ne degelike katholieke insjlaag hawwe.
Mer wie dat zo geit in ’t Limburgse, koum van die oetsjpraok neit vāöl terech en woort van kèndjsaaf Naerke taege ’t menke gezag; Naerke van Lewis aan de baek.

Nao greutde haw me baeter Naart kènne zègke want wie hae munjig woort mout hae eine maeter achenneugetig, haw hae ’n sjtèl henj wie kaolesjöppe en waar in de sjouwesj zo breid wie ‘ne veierdeurskleierkas.
Aan de vuit droug Naerke houte klómpe zo groot wie ’n broodtrómmel en de zóndese sjoon moosjte sjpeciaal veur häöm waere aangemaete in Aoke.
Daobie haw Naerke ‘ne kop kröllend haor wo mènnig maedje sjloesj op koosj zeen en dat ware de meiste dan ouch.
Noe haw dae kop genóg plaatsj óm de neudige hersjesj in op te sjlaon – es euver Naerke gekletsj woort haw me ’t euver ‘ne kop wie ‘ne riethamer – mer ’t wees zich al vruig oet dat ‘t ’n misversjtandj waar daovan oet tegaon.
Naerke waar de sjlumste neit, óm mer neit te sjpraeke van ’n sumpele zeel.
Op zekeren daag leit ’t hoof van de sjool aan vader Lewis weite dat hae versjtenjig zou zeen es hae de jóng mer van de sjool aafdeig.
’t Nótsde niks óm nog langer mit häöm door te gaon, de meisten tied zout Naerke druimerig nao boete te kieke, ’t waar of went hae sjtaar haw aan allebei de ouge.
Allein bie de sjimnas waar Naerke ‘ne oetblinker van jewelste : mit touwtrèkke de sjterkste en bie ’t bóksjprènge de gezjwankste ( die van Zwentibold zouge al ‘ne nuje kampioen in de sjnaak).
De vader van Lewis noum dae raod aan en sjikde de jóng nao de sjteinfebrik wo me al gaw aangepas werk veur häöm haw ,ouch al waar hae zo dóm wie bonesjtreu.
En zo zoug me Naerke jederen daag door de baenje trèkke oppe Kolleberg aan; van wieds koosj me zeen wae dao koum aangetrampeld want Naerke leip mit ’n baerevötje.
Oppe febrik sjtóng hae al gaw ziene man.
Zien krach waar neit te maete, gein sjörskar te zjwaor en ’t deig häöm niks of hae zös of zestig maeter mit zien vrach moosj gaon.
Daen iefer veil in gouw aerd bie de baas, dae vader Lewis op gezètte tieje trakteierde op ’n dröpke en ’n handjvol kómplemènte.
Zo versjleet Naerke zien jóng jaore zónger dat get passeierde.
Naodat hae ’n paar jaor es aansjpènneling veur van alles en nog get waar ingezat , moch Naerke ouch anger dènger doon. Zo leerde hae mit de heftruck óm te gaon en pallets te sjtapele mit metselsjtein. Naerke waar volleerd en hae deig zich goud kóntent.
Hae droug zien loon aaf, kreeg óm de drie jaor mit de Paosje ’n nuut kestuum, góng jedere zóndig nao de kirk en drónk zich daonao ’n glaas beier in ’t Schterfhoes.
Vrunj haw hae neit neudig en van vrouwluu haw hae niks in.
De mam maakde zich waal èns zörg en vroug zich dan aaf waat toch aan de handj waar mit de jóng. Haw hae ‘ne faelder, neit allein in de kop mer ouch in ’t lief ?
Wie mót dat later es veer d’r neit meer zeen ? Es zie dao aan dach bäökde ze zich ’n oug oet.
Es zie waal èns zo santesie euver de maedjes begoosj te prevele, dan heil Naerke de luppe sjtief opein of went ze mit tweekómponente liem aaneingeplek ware.
Naerke waar neit in bewaeging te kriege,hae zout jederen aovend, of nao de radio te loestere, of nao sjport oppe televisie te kieke.


Jao, es de kirmes nao Zitterd koum, woort hae op sjlaag mobiel en waar hae saoves oppe mert te vènje.
Dan keek hae zich de ouge oet nao de wirkluuj es ze de sjipkes, de rupsj, ’t reuzeraad en de bótsuitekes inein aan ’t sjtevele ware.
Mer eesjt richtig oet zien huske van de nerve waar Naerke wie bekènd woort dat ‘n sirk nao Zitterd zou kómme.
Hae waar neit meer te hawte, nao ’t aete vloog hae nao boete of went hae de lèste trein nao
’godwètwohaer ’ nog moosj haole, richting knaokeveldj, wo de eesjte bóntjgesjilderde wages en caravans al sjtónge opgesjtèld.
‘ne Grote houte rónje baog mit hónderde gekleurde lempkes leit häöm weite dat “CIRCQUE DU SOLEIL” de allerbèste akrobate oet Azerbadjan, de supersjnelle trapezesjprèngesj oet China - wobie veural de maedjes van ’n sjoonheid zeen wo me in Hollywood “lek vinger, lek doem” taege zou zègke - en neit es lèste de sjlumste mer ouch de dómste clowns in de piste zal brènge.
Naerke woort bekans gek van bliedsjap wie al die getraliede wages mit deiere aankoume;
hae zoug prachtige paerd, blinketige zjwarte more en sjoon gevlekde sjummels, leeuwe,tiegesj, aolefante,’t leek waal of gans Afrika in Zitterd waar gelandj.
Naerke keek zich de ouge oet , zien bloud roesjde van agetasie en zien henj jeukde.
Dit waar ziene welt, ’t echte laeve zo wie hae zich dat gedruimp haw.
Wie me de tent begoosj op te zètte, leek ’t knaokeveldj op ‘ne bieëkaer, jederein sjtóng te wieze en van alles te roupe, sóms zo hel dat hae dach dat me zich aan ’t sjejje waar.
Naerke meinde waal dat dao neit väöl sjterke luuj bie ware, veural die klein zjwarte kaelkes zouge neit oet wie krachpatsesj.
Ze sjtónge mit bezjwèt gezich en kumentaere grote päöl ómhoog te trèkke en in ‘ne bepaolde sjtandj in de gróndj te verankere. Naerke vónj ’t mer prutswerk.
Hae koosj daen elenj op d’n doer dan oug neit langer aanzeen; baove in ziene bölles begoosjte doezende sjtarre te knippere en gouve signale door nao zien gesjpierde lief en floep, dao waar ’t gebeurd.
Naerke, dae nog nootsj get oet zien eige haw gedaon, sjtóng inèns tösje de wirkluuj ,sjnapde zich ‘ne paol, zat ‘m gans allein rech en trok häöm in de richtige sjtandj.
Hae deig dat allemaol mit ’n peunhendje zónger te zjweite en te kume.
Hop, dao sjtóng de volgende al……en nog eine….en nog eine.
Hae vuilde zich zo sjterk wie ‘ne baer en veur ’t eesj in zien laeve haw hae richtig sjpas aan waat hae deich: zien óngeluifelike krach tuine.
De gedachte dat hae zichzelf op ’n bezunjer maneier aan ’t bewieze waar, koum neit in zien sumpele zeel op.
Bie jedere paol woort hae meer minsj en ein zelig gevuil van bliedsjap maakde zich van häöm meister.
Wie de tent sjtóng en Naerke lachentaere mit al die vraem luuj in eine krènk oppe gróndj zout ’n flesjke beier te drènke, koum ’t besef dat hae op sjlaag ‘ne houp vrunj haw gemaak.
Get later koum ‘ne deftig gekleide heer op Naerke aaf en neude häöm mit te gaon nao de sjoonste caravan dae op ’t knaokeveldj te vènje waar.

Vief daag haet de sirk in Zitterd gesjpeeld en wie de ganse kraom waar aafgebraoke,’t terrein opgeruump en de lèste wage waar vertrokke, waar ouch Naerke weg.
Naerke van Lewis aan de baek besjtóng neit meer.
Jaore later koum CIRQUE DU SOLEIL weier in de sjtad en op ’t program sjtóng ónger angere ’n optrae van de sjterkste man van de ganse welt:
de Zittesje-Amerikaan Big Bernard Lewis oet Texas.

de maas geit eesj in de wesjtien

DRUIMENTAERE

DE MAAS GEIT EESJ IN DE WESJTIEN…………

De zaoterdig véur de Pènkste mót alles geregeld zeen,oet de F zogezag, mit döbbele houflèttesj estebleif. Want vanaaf daen daag sjteit Chel Savelkoul veur ummer te kieke nao zien Maas, mer ouch en veural te loestere nao ’t roesje daovan. Op eine sokkel en in zien karakteristieke houding mit ’ne microfoon in de handj haet kunstenaer Willy de Bruyn Chel dao op ’n voutsjtök geplaatsj. En dat haet allich ein döbbele beteikenis,neit allein veur die van Beich, mer ouch veur alle luuj lènks en rechs van de Maas en wied dao-óm haer.Want Chel Savelkoul wáár de Maas, hae koosj ze waal zelf geduip höbbe . Me kalt in’t Maaslandj dèks euver de grensmaas, mer in de optiek van sómmige luuj zouw me ouch kènne sjpraeke van de Chelmaas. Me mót ’t allein nog durve. Mer zolang ’t in dat vriegezèllige dörpke nog luuj geef die in sjtaot zeen die van Zitterd en Gelaen weurd in de móndj te lègke die ze dan neit zelf houve oet te sjpraeke, mót ’t lökke ’t Limburgs woordebouk te verrieke mit ’n nuut woord : “De Chelmaas”. ’n Baeter kómplimènt kènne veer ‘de lange van Beeg’ toch neit gaeve, tóchs uch ouch neit ? Mer goud, eesj duje veer de Maas in de wesjtien,
en mit ’ne beusjtel, goud ingevreve mit gruin zeip, sjoere v’r ze zo blank wie ’n kènjervötje.Ich heur de luuj al zègke: “Mie leif vrouw Maos,waat haet dat kèndj ’n vötje”.En es dan ‘t graas róntjelóm de sokkel mit de zich is aafgedaon en de luuj de vane aan de sjtekke höbbe gebónje,dan, jao dan kènne de festiviteite beginne. ’n Feeske wo geine kirmes,gein gawstrèkke en gein vriegezèllecongres (oet de aw doos) taegenop kènt ;want zo’n alleluja geef ’t mer eine keer.
En wae op zaoterdig veur de Pènkste ’t lake weghaolt en Chel Savelkoul in volle glorie te bewónjere is, zal Chel egaal zeen, es ’t mer in de femieje blif, óm mit Kartoesj te sjpraeke. Veer laote ós verrasje, mer éin denk is zeker : Chel Savelkoul zal dao sjtaon es de man dae naodach euver ’t laeve, dat gaer pruifde mer dao ouch ’t betrèkkelike van inzoug. ‘ne man dae greutsj waar op zien Maas, op zien Beeg en op zien Limburg. Door zien tekste ,of dat noe de revue betruf of zien leidjes, ’t is ein en al poëzie dat hae ós haet naogelaote. En mit dit erfgoud kènne veer veuroet, mer ’t is baovenalles de Maas die häöm ónsjterfelik haet gemaak en die vanaaf zaoterdig veur de Pènkste zo mer gans geweun geit
heisje : de Chelmaas.
Teks van Chel Savelkoul:
Laot ós waken äöver häör dat niks verkieerds gebäört,
neme mie de kans krig dat ’t aevewich verstäört,
ouch helpe dat zie toch väörgood,hieël zuuver blif en klaor,
en alles weer drin laeve kan wie ’t vreuger waor.




-Belle Maasella wónjersjoane stroum,
Bella Maasella weer luuj aan dien zoum
Zeen sjus wie’s doe bes,broesjend laevetig
Bella Maasella weer hawte van dich
Bella Maasells weer hawte van dich.

Mit de kómplimènte,
Hein Bovendeaard
e-mail: h-bovendeaard@tele2.nl
weblog:hein.bovendeaard.nl

drieloek

DEO VOLENTE.

Mien vrouw.

Vrouw, doe bès mien rechterhandj
doe bès mien tweede ich,
doe bès mien gezóndj versjtandj
vrouw, leif vrouw
ich hawt zeelsväöl van dich.

Ós kènjer.

In ós kènjer zeen ich
de zin van ´t laeve
van twee luu
die ummer obnuu
perbeiere ´t bèste
van zichzelf te gaeve.

Deo Volente.

Ich wil geluive
dat Hiebaove nog get is.
Aevel,
ich vuil dat neit wie ´n gemis.
mer, es ´t waor is en ´t mich
oots toch wurt gegaeve
dan wil ich Dao, sjus wie hie
gelökkig wiejer laeve.

1987.

laatbluier

Laatbluier


In de grieze sjemer van zien laeve
sjtóng de lente veur zien deur,
deich zien gemoud zich euvergaeve
’t leifdesvuur gouf häöm kleur.

Noots neit haw hae kènne dènke
haw ouch gaar gein muite zich gedaon
óm èntjelings in leifde te verdrènke
dach dat hae allein moosj gaon.

Anemone, doezendsjone
frisje roze euveral,
noots bekeke
noe gesjtreke
bluiend laeve baovenal.

Heurt hae noe viole zènge
en de lach van ’n sjpelend kèndj,
kump gelök häöm alles brènge
d’n hemel blaw door frisje wèndj.

Noe de sjtilte is vergange
en hae zo ’t laeve pruif,
wie ’t noots neit haet besjtange
wis de waeg nao deip geluif.

En aan ’t altaar van de Grote kirk
plökde hae zien reuske, óngemirk.

1979

DE PASTOOR VAN ZIEZAOTE ….
’t Is sjtil in Ziezaote, zó sjtil dat me ziene eige hartsjlaag kènt heure. De blaedjes aan de lènjebuim op de plei veur ’t kirkske laote zich gewaere ónger ’t motto: “baeter langsaam,wie gaaroet neit”. Ziezaote is ’n sjlaopdörpke en al waat dao gebeurt geit op zien èlf-en-dertigste.Gein minsj dae dao las van haet, jederein pas zich aan aan d’n tied van ’t jaor.In de herfst en in de wèntjer wilt me zich nog waal èns sjpouwe ómdat ’n vreislóch baove ’t dörpke hink,want woróm zou me zich ’n kaw op ’t lief haole ? Ouch in ’t veurjaor wilt me nog waal èns aafwieke van dat röstige mörge-is-tied zat-gevuil, bang es ze zeen veur ’n raegesjuulke; neit veur dat naatwaere mer meer ómdat dan weier de ‘Miele beter is er niet’ mót waere aangezat. Nae, alles waat ouch mer ’n bitsjke laeve maak,wurt gewaerd, want ech waor, in Ziezaote hiltj me van rös, al god-wèt- wielang. ’t Sjteit op geinein landjkaart en kump ouch noots in de gezet mit ’t ein of anger veurval,want veur ’n kou die mót kawve kump neitèns de aansjpènneling van ’t waekblaedje langs en veur get angesj houf me ouch neit te kómme. ’t Geef nootsneit ruzie ónger de naobers, feeskes viere de famiejes óngerein en op ’t eige goud, och, en wiejer haet me versjteistemich veur jederein. Mit op de eesjte plaatsj ‘t neudige respect. Me zaet zich d’n tied van d’n daag en dat is ’t waal zoget. Wie gezag, al waat in Ziezaote gebeurt,geit op zien èlf-en-dertigste. Langsamer geit bekans neit. Es de grote wiezer van ’t kirkklökske op zeve oer sjteit,begint de klok eesj óm kwartop te sjlaon. Sjnap geer noe woróm de luuj noots oet Ziezaote wegwille,weg van de sjtad mit alle gedouns van herrie en drökte en gevreigel. Nae,die van Ziezaote zeen richtige hoesmösje. ’n Inventarisatie leert ós dat Ziezaote twee boerderiekes kènt, mit, pakweg ’n sjtök of twintig kui, zoget hónderd hounder en twee hane, wiejer get knien en verkes.Ouch geef ’t eine kafee en drie winkelkes wo op de roete sjteit gesjreve: “Handel in koloniale waren”;get oet de aw doos dus. Mer Ziezaote haet ouch ‘ne pastoor, en waat veur eine. Dae is geleif ónger de luuj, wurt op henj gedrage. Hae is al op laeftied en gein minsj wèt zich nog te herinnere wielang hae al in Ziezaote is. Ziene awwerdóm deit häöm lestig loupe en zien henj riejere ouch al get,veur de res is hae nog frisj in ziene kop.De luuj zègke van häöm dat hae ‘ne apaarte is en dat is ouch zo. Hae is ‘ne richtige sjaopherder,dae zörg dat jederein op zien plaetsjke terech kump. Hae koosj waal de teksdichter zeen van ’t leidje van voetbalclub Feyenoord : “Geen woorden maar daden”. Meneer pastoor deit aldaag zien Heilige mès,in de zóndigese hoogmès hiltj hae mit ziene praek de luuj ‘ne sjpeigel veur en es me wilt zit hae op vriedig in de beichsjtoul. Veur de res geit ’t laeve in de pastorie sjus wie in ’t dörp zelf, röstig en tevrei. Saoves deit ’r mit zien hoesheiesje ’n pötje kaarte ,hae mit ’n dröpke, zie mit ‘n advocaatje.Aan ziene Hoogste Baas hiebaove lèk hae verantjwoording aaf en van de Paus haet hae ’n prèntje op de sjouw sjtaon. Eine televisie geef ’t neit en de meining van de tweede man van ’t Vaticaan zaet häöm gaaroet niks. Zo is dat en neit angesj.

Mit de kómplimènte,
hein bovendeaard
(geplaatsj in waekblaad De Trompetter)

GELÖK IS RÓNDJ……….

’t Weurdje ‘gelök’ is sjus zo wisselvallig es ’t daag geef in april. D’n eine daag sjient ’t veurjaorszunke zo lekker das te dich ’n amelank mit de ouge toe in d’n haof zèts mit opgesjtruipde moewe, of de rok pes baove de kneie opgetrokke. En mer miemere euver ’ne lange sjone lente es veurluiper van eine nòg langere zomer.
D’n angere daag vleige dich bekans de panne van ’t daak door zo’ne verdöldese sjtórm
dae dich d’n aom aafsjnit es te op ’t fitske de sjtad in mós.
Jao, mit ‘gelök’ kènne veer alle kenj op.
Dat wèt toch jederein want ’t wurt in allerlei beteikenisse gebroek. Veer sjpraeke van gelökkig getrouwd es ’t geit óm ein goud huwelik (die twee höbbe zich goud geplaog).
Mer ’t kent ouch angesj. Van emes dae van de trap is gevalle en mit ’n höts op de kop en ’n vatsj in de knei d’rvan aaf is gekómme, zègke veer dat hae van gelök maag sjpraeke.
In ós Limburgs dialek wurt ’t wisselvallige van ’t begrip gelök waal héél sjoon gezag :
“Gelök is róndj, d’n eine vilt ’t op de kop en d’n angere in de móndj”.
Jaomer genóg gebroeke veer dit saort oetdrökkinge en gezègdes (bekans ) neit meer. .
Noe weit ich ouch waal dat ’n taal laef en ummer in óntwikkeling is,m.a.w. zich aan d’n tied aanpas. Väöl weurd waere in de pröllemanj gesjmete óm plaatsj te make veur nuje.
Dat is ’n versjiensel dat zich in alle tale veurdeit, kiek beveurbeeld nao ós eige sjtandaardtaal.
Wieväöl leenweurd oet ’t Èngelsj waere neit gebroek ?
’t Sjient ouch nog èns ‘chic’ euver te kómme. Ich bèn zo vrie - en taege uch,beste laezer, maag ich haop ich mien hart luchte – óm te dènke dat sómmige luuj dat ech meine en dat zie op dees maneier ‘meer gewich’ in de sjaol lègke.En ós naobers gaon al sjus daezelfde kantj op. Dat begint al es te in Tuddern bès, dao kalt me neit euver ’n mobieltje.
Nein mein lieber sjpits, dort spricht man von ‘mein handy’. Dat sjteit al god-wèt-wielang in de officiële woordebuik. Op de televisie is ’t neit angesj, zelfs bie ós eigese Limburgse zendesj make ze d’r aaf en toe ’n pötje van. Ich begriep ouch waal dat väöl programma’s in ’t Nederlands ‘gaon’,mer es beveurbeeld ’n typisch Limburgs programma wurt oetgezónje, dan maag me toch waal Limburgs kalle. Aevel,ich heur de man van L I, dae jeder waek de top teen van de Limburgse meziek behanjelt en ouch op de dreetaofel lèk , op ’t ènj van de oetzending sjpraeke euver ‘de playlist.’ Mer Henk toch.
Noe weit ich neit wie ’t op ’t Belsj is;mer ’t vilt waal op dat zie ummer en dat al gans get jaore, ’t groot Nederlands dictee wènne. Is dat dan niks, Marie ?
Euver gelök gesjpraoke. De boere weite ’t waal goud te brènge; die höbbe veur bekans alles ’n gezègde dat (indirek) mit gelök ban doon haet. Van de maondj wo veer noe al twee waeke mit ómgang zeen, zègke veer: April mót mei de aore levere.
En es ’t d’n eesjte mei raegent,valle de keesje aaf (magere ougs). Ich höb nog get gezègdes veur uch;ze zeen neit lestig, aevekes prakkezeiere:
- Waat de kop vergit,mótte de bein vergelje.
- Alles op zienen tied en boukeskouk in de herfst
- Jeder peunt zien vrouw op zien maneier.
- Goud begoosj is hawf taergeldj.
Es dan al väöl weurd de pröllemanj ingaon,zouwe v’r waal get gezègdes wille ‘beware’ ?
Woróm neit ? Doon ! Gelökkig !!
Mit de kómplimènte, Hein Bovendeaard
Reageiere: h-bovendeaard@tele2.nl

VASTELAOVEND IN AFRIKA

Dao lik ei prechtig lendje,
dao kriege veer ei tentje

Jao jao,’t is al goud bèste laezer, geer meint allich dat ich ein in de baenje höb loupe ómdat ich op de televisie waekelank allein mer de meis bekènde kleure rood- gael en gruin höb gezeen es die zjwarte en minder zjwarte voetballers in ós eigeste vastelaoveskleure achter de voetbal aanrende, dèks mit de sjnelheid van leichjaore ómdats te inèns nemes meer zougs en van agetase ’t sjpikkeleieriezer gings pótse in de veróngersjtèlling dat de glaze besjlage ware en geine sjpeler nog te zeen waar.

Want hel renne dat koosjte die kaelkes waal. Gein wónjer dat die menkes in de atletiek ummer veurop loupe. En dan dat sjeite op de goal,miene leive kómberves, die knalde zò hel, dao haw Bram Appel in ziene bèste tied model veur höbbe kènne sjtaon. En hòòg,verdölds hoog,zelfs zo hoog dat de meiste bel euver ’t stadion woorte gesjtamp. ’t Verhaol geit dat me noe nog in de woestijn nao bel aan ’t zuike is en dat d’n eine kemeel zich aafvreug wie d’n angere kemeel aan zo’ne grote oetwerpsele kump

En dan Frans de Munck, oze legendarische keeper, dae zou van twee kenj opvalle: op de eesjte plaats ómdat hae es zjwevende kiep zich zou kènne maete mit al die angere in de goal en op de tweede plaatsj ómdat hae ziene naam es zjwarte panter alle eer zou aandoon. Wo die Afrikaaantjes ouch neit misselik in ware, zout ’m hiej in dat ze ouch neit te beroerd ware óm zich óm de haverklap peutje te lappe.

Mark van Bommel maag waal op zien tèlle passe es hae mit ziene sjoonvader en al die anger supersjterre veur de zoväölste maol sjus neit de baeker geit wènne. Es die mer neit es kemeelskukes heivesj kómme want dan is de bók vet, dao ken me gif op innumme. Mer goud, mien veuraaf gepingel (óm in voetbalterme te blieve) waar aevekes neudig om ’t mit uch te höbbe euver vastelaovend in Afrika. En dan kom ich vanzelfsjpraekend trök op ós eigeste vastelaoveskleure ROOD – GAEL – en GRUIN.

Want door dees magnifieke kleure bèn d’r ich op ’n sjlum maneier achter gekómme dat nemes angesj es De Marotte d‘rveur höbbe gezörg dat noe al mee es 125 jaor zoget gans Afrika zich in dees kleure aantónjteld, en dat doon ze ’t allerleifste es ze voetballe. Jèh, zult geer uch aafvraoge,kènne ze dao dan al zolang voerballe ??? Jao,jao,jao. Ich zjwaer ’t uch. En al woorte al die sjtamme dao eeuwelank gepes door pakweg Sjpanjole, Pruse, Italiane, Franse, Engelsje en Belsje dictators – die waar dat toch allein mer te doon óm d’r rieker van te waere – ós eigeste Zittesje vastelaovesvereiniging De Marotte haet door eine zéér bekènde Zittesje sjriever d’rveur gezörg dat die luuj zo aaf en toe nog get te lache hawwe – sjtatutaer gezeen toch de eesjte doelsjtèlling van ’n vastelaovesvereiniging – en zich ouch zo santesie nog get koosjte verammezeiere door achter ’ne bal aan te renne.

Want dat hawwe ze ouch geleerd van de Marotte,die, muig van dat getrampel in dae zandj, zo aaf en toe de sjpiere los moosjte make door get taege ’n belke te trappe. Op dees maneier haet de Marotteclub zich dao in Afrika wurkelik ónsjterfelik gemaak. Aevel,wie koume ze in Afrika ? Loug dat waerelddeil neit doezende kilomaetesj e-weg ? Waat denk geer,beste laezer ? Ich weit waal baeter, want ich höb in ’n awd bouk ’ne breif gevónje van dae al door mich aangehaolde Zittesje sjriever en dat waar nemes minder es Charles Beltjens. Hae waar waal te vènje in get gekke sjprigitse en haet in ’t veurjaor van 1884 ’ne breif gesjreve , gerich aan d’n heer H. Könings,de pennekratser van de Marotte, wobiej hae hun veursjloug ’n weltreis nao Afrika te make.

Charles moch in Zitterd dan waal get weltvraem euverkómme – ’ne profeet wurt in eige landj noe einmaol neit geëerd – ziene breif sjloug in Zitterd in wie ein bóm, zjwaorder nog es de sjlaag in de Kemperkoel van 1542. Want waat waar zien bedoeling ? Hae sjloug de Marotte veur es goud-nuutsbrèngesj nao Afrika te reize óm Paul Kruger ein hart en ’n nónnevot ónger de reim te sjtaeke. Daen erme Paul haw ’t mer lestig mit al die ‘allochtone’ en veural keizer Wullem loug häöm zjwaor oppe maag. En dat waar noe jus ’n groot manco van Beltjens; hae koosj neit taege ónrech en hae zoug in ein sjpassige club wie de Marotte waal ’n bèndjmiddel óm dat volk ónger ein perplu te kriege. Mer veural ouch óm ’t sjtedje Zitterd oppe ‘kaart’ te zette. Nou,dat waar neit taege douvemansore gezag, dat brach väöl laeve in de tent mer nog meer heibel in de boet.

Ambras en gesjtechel,’n typisch Zittesj versjiensel dat me noe nòg trökzuut in raodsvergaderinge.Dao woort vergadert bie Kissels oppe Brandj , biej Paulsen in de Plaksjtraot en in de zaal van witvrouw Mahr en al wilde ’t eesj neit flóppe: mit Sint Joep vloog de kogel door de kirk en taege 11 oer 11 sjtóng ’t besjloet vas “:Es Charles Beltjens ós de waeg wis, dan gaon veerr nao Afrika. En Charles wilde waal, dae waar neit bang veur ’n avontuurtje nao ’t boetelandj.Hae moosj toch nog aeve langs biej ziene vrundj, de Franse sjriever Victor Hugo en ziene awd sjtadgenoot Nicolas Reubsaet zou ouch waal thoes zeen en in Paries achter zien Singerneemesjienke zitte.En wae wèt,waar dae waal zo opsjöpperig dat hae zien kótsj mit 8 paerd leit besjpanne en de Marotte ’t ritje langs de kesjtele van de L’oire in ’t veuroetzich sjtèlle.

Dao woort hel aan gewirk, - want zo’n kans deich zich neit aldaag veur – me leit zich biej Math Stöcker ’n rokkostuum aanmaete, biej Derrez van Chapeau Rouge ’n sjieke mötsj en biej d’n haan van Millen woorte de pauwhane kaalgeplök óm de sjoonste vaere en biej N. Claessen in de Pötsjtraot sjloug me 200 segare in taege 2½ cent per sjtök , en óm de ganse zaak kómpleet te make, kochte ze biej Roebroek 20 flesje sjnaps.En zo koosj ’t passeiere dat de ganse zjwik Marotte mit es reisleider Charles Beltjens de grote weltreis nao Afrika maakde. Waat ze dao höbbe mitgemaak ,beste Zitterder,waar zo sjoon en groot ,geluif ’t noe mer, al die belaevenisse ware neit te besjrieve.

Dat is dan ouch nootsj gebeurd.’t Is pure toeval dat ich dat allemaol weit. Ein herinnering is aevel waal gebleve. Wie de Marotte nao ruum ’n hawf jaor weier in Zitterd muig mer voldaon trökkoume in hun geleifde sjtad – zo vaerdig wie ’n kemunejeske zag Claudius Kamps - haw Charles Beltjens taege zien francofiele geweunte in , ’n vastelaovesleidje gesjreve in ós Zittesje modesjtaal es aandènke aan die sjoon reis. En laot oetgeraekend dàt leidje noe gekaoze waere es ’t vastelaovesleidje veur ’t sezoen 1885 ! Dat is toch ’n sjterk sjtök in ’n aw bóks, hè .

Of neit soms ? Geluif geer mich neit ? Tja,dan ken ich d’r ouch niks aan doon; mesjiens versjliet geer mich,beste laezer, waal es emes dae nog dómmer is es bonesjtreu. In dat geval zeet geer mich mesjiens mit ’n sjtreuhuidje oppe kop en mien vrouw in ’n sjtreurökske mit banane à la Josephine Baker in d’n optoch loupe.

Alaaf Ziterd ! Alaaf de Marotte ! Alaaf Ziene Hoogheid Prins Wouter I en allich alaaf aan uch, Marottinnekes en Marotte.


Oet de bundel : Opgedrage aan oos Zittesche Hoeraes
Biej gelaeg van ‘t 4 x 11 jeerig besjtaon 1925/26.
Noot sjriever: de tekste zeen conform de sjpelling
Van daen tied).

VASTELAOVESLEIDJE 1885

DE MAROTTE IN AFRIKA.

Waat mót dat toch mer gaeve
Zo klage alle luuj,
Wo blif me van aan ’t laeve
De Marke zeen fotuu.
’t Is gaar niet mee te hauwte
’t Geef elenj veur en nao,
Dae hie blif is ’ne schtoute
Veer gaon nao Afrika,
Dao is ’t ein anger welt,
Dao broek me wenig geljd.

Refrein:
Heida hupsa,heida jupheida
Veer gaon nao Afrika
Veer gaon nao Afrika
Heida hupsa jupheida,
Veer gaon nao Afrika,nao Afrika.

Dao lik ei prechtig lendje
Dat nuimp me “Klein Popo”
Dao kriege veer ei tentje
Van reit en schtreu kadoo,
Daobie nog teen zil akker,
De verkskes schtaon gereid,
’t Is einen dómme rakker
Dae noe neit mit ós geit.
Kóm pak de boel mer in
Geer krig ’t nao de zin.

Ein handjschpruit krig ouch jeder
Da’s neudig absoluut,
Zös doezend liter zeker
Geef ’t schpruitske per minuut.
Geit èns ein hut aan ’t brenne
Is dat neit kollossaal,

Mót me dat blössche kènne
Mit einen ènsige schtraol:
Asserans is neit van doon
Wat dunkt uch is dat neit schoon ?

’t Vleisch is dao zeer billig
De kilo viefteen sent,
En krig me nog ei bufschtök
Bie jeder pónjd present.
Fransbreudjes bik de bekker
Groot wie ei karreraat,
Eine sent ’t schtök en lekker frisch altied paraat.
Zoo is alles nao venant
Dus jónges en avant.

De vrouwluuj hun twalëtte
Zeen ouch gans sumpel dao,
Quu de paris, Corsètte
Zeen neit in Afrika.
Gein mötsche,lènjer,schtrikke
Gein heysche,geinen houd,
Niks veur zich op te flikke
Gebroek dao klein of groot,
Nog neit èns rok of jak,
Niks óm ’t lief es eine plak.

Vergunninge is einen ónzin
In ’t lendje “Klein Popo”
Dao schink uch jeder weerd in,
Schnaps,cognac en persico.
Krig geer van vööl vertaere
Ei schtök in de kraag,
Me leet uch schtil marscheire
Gein zeel die dao nao vraog,
En wat mich gout aanschteit
“Polis”zoo laeve neit.