En, wie geit ´t noe mit dich…?

Ger Bertholet. Foto: Theater Lexor

 

En, wie geit ´t noe mit dich…? Jao,luuj,ich dènk dat veer dèkser mit dees vraog worstele veurdat ze gesjtèld is. D´n eine keer geit ´t euver ´ne hartinfarct, d´n angere keer zeen ´t de hersecelle die oppe luip zeen van emes dae gans kortbie dich in  dien hart zit; emes wo - s te óm geefs, zèk mer in de top vief sjteit van ´t begrip ‘hawte van’ En dan, es ´t antjwoord kump van degein wo- s te mit dènks te kalle, mirks te dat dao eine gansen angere minsj taegeneuver dich zit saer de veurige keer wie ´r  nog  ´ne geweune gezónje minsj waar. Wie- s te nog mit häöm koosj kalle euver van alles en nog get waat nog in ´t vaat zit, daoróm neit verzoere zal en altied nog èns aan de bak kènt kómme; later, misjiens väöl later,tied zat want ´t geef noe alderlei zakes die veur noe oppe rol sjtaon.

 

Mer dan, zelf nog eer dat antjwoord d´r is, höbs te al door dat ’t neit meer zo is wie dat vruiger waar. Doe  zits noe taegeneuver ´ne minsj dae d´n oorlog haet verklaord aan alles waat mer ruuk nao krènkde. Dae ´t ein gevech op ´t anger mót zeen te wènne en dat 24 oer per daag,zeve daag in de waek en maonje en maonje die neit te versjtaeke zeen. Dat eeuwige zjwömme taege de sjtruim in, de top van de Niagara haole,  vandaag twee maeter en weier trökvalle; mörge veier maeter en zo mer door en door mer waal ummer ómhoog blieve kieke. Ens zal ’t toch mótte lökke, hae zal baove kómme, al geit ´t wie ´t geit…Dat gerazel in de kop mót èns opheure,zienen dènktank mót ´n richtige sjmeerbeurt kriege en dao mótte ouch nuuj rupsje opgelag waere en ´t vizier van de knón mót mit de precisie van ´ne Zjwitsere horlogemaker gans zuver waere aafgesjtèld. Dat en nog väöl meer  mót ´t ènj brènge van zienen driede waereldoorlog. Eine awwerwètse vechter !En dat leet  hae dich waal mirke, al zaet de boetekantj dao noe nog niks euver, geef nog gein antjwoord want oppervlakkig maak hae ´ne indrök ´n blömke zónger water te zeen. Mer dan dae bènnekantj, jóng ,sjtiep dich, dao zit mich get ,dae leet  dich neit lang zenuwechtig klómmele mit  dien vraog : “En, wie geit ´t noe mit dich…”?

Dao zit emes dae ’t raad obbenuuts geit oetvènje, ´n raad mit verchroomde sjpijke wo nootsj van zelaevesdaag nog ´ne sjlaag in kènt kómme en wie ´ne kókkeral de bühne op en aaf geit ,vandaag nog neit, mer mörge waal en euvermörge ouch, de top van de Niagara zal ummer korterbie kómme; daen driede waereldoorlog wurt gewónne, hae is neit veur niks dae kleine theatergeneraal.

 

Mit de kómplimènte,

Hein Bovendeaard

h_bovendeaard@ziggo.nl

EIN SJNAE BROOD MIT FLUITEKEES EN SJROOP

Trök van aevekes weggewaes – langer es ´n paar daag besjteit bie mich noe einmaol neit – höb ich ´n rundje Zitterd gedaon. Mer dat doon ich waal dèkser, ouch es ich neit zónger missie oetvleig. Zónger get te wille doon, is allich ´t sjoonste waat ´r besjteit, want dan zuus te wie soon ós sjtad is en dan bèn ich ummer greutsj dat ich eine van Zitterd bèn. En es dan ouch nog de klokke van de Grote kirk hun prachtige klanke euver de sjtad sjtruie, dan dènk ich aan Jochem wie hae zingk: ´heurt g´r waal die klanke, zo hoog en sjoon, zo fien van toon, bèn blie dat ich in Zitterd woon´.

Mer noe dat rundje Zitterd. Ich loup door ´t Kirkepaedje nao de Mert, sjravel langs al die goudgevölde terrasse en kóm oet in de Paessjtraot. Maorloot, ich kèn ze neit meer trök en, al is de lètste sjtein nog neit gelag, ´t wurt fantastisch, dat sjteit vas en is waat mich betruf, vas pandoer. Es ich ónger de 40 bei kèn ich nootsj ´n pötje wènne. De vernuujde Paessjtraot ! Guus Timmermans maag zien bèste kostuum waal oet de kas haole es zien winkelcentrum wurt heräöpend. Promenade Paessjtraot, is dat dan niks, Marie ? Misjiens kump Walram van Valkenburg – geer wèt waal, dae ós in 1243 sjtadsrechte gouf, op de äöpeningsdaag nog aeve langs, sjus wie hae ouch deig in 1974 wie de promenade in de bènnesjtad woort geäöpend. En es dan zien moder, Elisabeth van Bar, zo santesie ´n bujelke euri euver die sjoon sjteinkes leet rolle, is jederein kóntent. Dat waar dat.

Get hogerop zeen ich de rosatoren. Die appartementen zeen nog lang neit vaerdig, mer vanaaf de Odasingel bekeken, is goud te zeen dat ´t complex ein juweeltje wurt. Ech ´n plaatsj wo me mit leifde en plezeier wilt gaon wone. De veurgevel, aan de Odasingel, is opgetrokke mit ´ne metselsjtein dae veur mien gevuil werm aandeit. Ech waor, dae is sjoon óm nao te kieke. Rosatoren, allein dae naam al. ´t Geef luuj die höbbe get taege dae hoogboew. Aevel, dan wurt toch aan ´n paar zakes veurbiegegange. Óm te beginne zeen veer ´n sjtad, hoogboew mótte veer figuurlik en zeker ouch letterlik numme, dat is absoluut verantjwoord. Dao kènt in feite nemes get taege höbbe, want de sjtad wilt veuroet, mót ´t dus hogerop zuike en is zoget wie heilig mótte. De sjtad wilt ouch gaer zoväöl luuj es muigelik is, in ´t centrum laote wone. En dan, bèste laezer, de naam Rosa geit ós laammaekesj toch sowieso al aan de prie. Eine baetere en sjoondere symboliek es eerbetoon aan ós sjtadspatrones saer 1675 geef ´t gaaroets neit. Zo is dat en neit angesj.

Veurdat ich wiejer loup, kóm ich nog aevekes trök op de foto van de veurige Zitterdprouf. ’t Góng óm de Baandertbrök (houk Paessjtraot- Baandert). Ich woort gebeld en kreeg e-mails, Rob Houben sjikde mich ´n baeter foto (oet 1934) es ich zelf höb laote zeen. Belangsjtèlling genóg, veer gaon hiemit door. En noe kump ´t: d´n entree nao dae sjone rosatoren löp via ´ne ram vernuujde Odasingel. Baeter geit neit, es ich mich dat zo bekiek, geluif ich dat v´r mage zègke dat v´r hie van doon höbbe mit de tweede Zittesje boulevard. Laot gaon, laot gaon, mit Albrecht Dürer- dae in 1520 zich ´n teske koffie koum drènke – kènne v´r noe al sjtiekem gaon dènke waat hae euver ós sjtedje zag: “Ein feins Städtlein”.

Zo, bèste laezer, ich bèn weier trök in ´t Kirkesjträötje en loup door de Gats op hoes aan, mer neit veurdat ich St. Petrus – dae godzijdank – weier op ziene sokkel sjteit , ´ne gouwendaag höb gezag. En waat gaon ich noe doon ? Vruiger hawwe de luuj ´t euver ´n buntje van bie de bekker. Ich maak mich dat lekkesj zelf en dat is….´n sjnae brood mit fluitekees en sjroop !

APK: EINE NUJE ZITTERDPROUF!

Wèt geer ´t nog van de veurige zogenaamde A.P.K.-keuring, bèste laezer ? Nao de (jaorlikse) verplichting veur ózze auto, óntsjtóng de idee óm ouch zo´n keuring veur ós eige sjtad aan te zjwengele mit ´n foto en die dan ónger de naam ´Zitterdprouf´ aan uch te presenteiere. En alwaar ´t neit zo dat ´t raad obbenuuts woort oetgevónje, geer vóntj ´t toch interessant genóg óm d´r aan mit te doon. Tja, en dat deit ´ne minsj goud en bèn ich zo greutsj wie ´ne pin dat ´de keuring´ is aangesjlage. De betreffende foto van de Gats woort massaal bekeke en meer es 40 luuj höbbe gereageierd. ´t Waar sjoon óm d´rachter te kómme wae dao door de jaore haer haet gewoond en waat ze in ´t dageliks laeve veur de kos deige; dao zitte waal 100 jaor tösje. Van ´ne veearts (van Kempen) pes ´ne hoesarts (dr.Winters),van ´ne sjrienewirker (Canton), en ´n houtdrejerie veur o.a.keigelböl (Baer Wessels), en via ´ne kaoleboer annex verhoesbedrief (Mulder) nao ’ne voetbaltrainer (Georg Kessler) en allich ouch neit te vergaete nao de man van de kalkliene op ´t voetbalveldj van de Boys, dae ouch nog tösjedoor de voetbel oppómpde (Sjeng Collombon). Mós te dich betrachte, de bel oppómpe en liene trèkke,puur handjwerk in daen tied (nao d´n oorlog).

Dus jederein brach zien eige verhaol. Sjoon is dat,neit dan? Daomit is alweier èns ´t bewies geleverd dat veer greutsj zeen op Zitterd. Eine Zitterder belaef zien sjtad op ´n bizunjer maneier, dao is hae zo eige mit es ’n jóng moder mit häör sjusgebaore kiendje. Door ós bènjing mit de historie – zo wie de sjtadsrechte van 1243 – de Gulikse tied vanaaf 1400 – “waat is baeter in ós Guliks landj es boter op ´ne vlaajrandj”- dae geweldige sjlaag in de Kempekoel op paosjdaag 25 meert 1543, wie ´n legeróngerdeil van d´n almachtige Keizer Karel V door o.a. ós eige sjötterie ´t bósj woort ingejaag, en allich neit allein mer mit rood, gael en gruin gekleurde paosjeikes.

Aevel,neit allein mer door historische waopefeite zitte veer wie klet aan Zitterd gehech. Ouch de alleszègkende folklore haet zien sjteinke biegedrage en daoróm is al eeuwelank os oug op de tore van de Grote kirk gerich. Jao, jao,de kirk in de midde, dat is vas pandoer, veer hawte neit van kapsones mer zeen en blieve laammaekesj, zèk mer ´kirvel van d´n eesjte sjneet´. Zo is dat en neit angesj. En, bèste laezer, foto´s kieke is sjoon en probeiere ze ´thoes´ te brènge is ´n sjoon ongerdeil van ´ne nuje Zitterdprouf. De foto van noe is te plaatsje in ´n historisch sjtökske Zitterd en ´t geit óm ´n fabrik. Waat dao geproduceierd woort, vilt allewiele ónger de noemer folklore. Ich kèn mich nog herinnere dat me mit ein van die producte ónger de sjnelbènjer van de fits door de sjtad koetsjde. Alah dan,aan de gewaere,ich aet mich ´n iestuutje en wach intösje op eure oetlèk.

´t Geit uch allenej goud en krieg de kómplimènte.

Hein Bovendeaard
Tel.046-4515522
E-mail: h_bovendeaard@ziggo.nl

Eine watsj óm dien ore…..

´t Zeen allang de tieje van vruiger neit meer, want angesj haw dae adjunct-directeur van ´t Anna van Rijn College in Nieuwegein gegarandeierd gèin drie oer in de petoet gezaete ómdat hae eine leerling(!) bie de kraag haw gepak en häöm boete de deur van de sjool gezat. En waat waar noe feitelik gebeurd?

Niks bèste laezer, dae sjnaak, zèk mer, die koetnaas van 13 jaor, wilde dómweg neit loestere en woort nao get aanmaninge boete gezat. Punt, zaak aafgehanjeldj. Mer neit veur de pap van dat kaelke. Nóndepie, waat zeen sómmige luuj toch sjterk es ze ’t gezag taege de sjene kènne trappe. En mer sjejje en grote moele make ónger ´t motto: “Wach mer, ich dab dem de raof aope”.

Tja, taege zo´n intimideierend gedouns sjteit zelfs d´n heer Hermandad mit de rök taege de moer. En es dan zo´n idioot verhaol ouch nog in de gezèt kump, dan is het begrip ´normen en waarden´ waal erg wied te zuike. Dan mer aevekes trök nao de tieje van vruiger. Mien sjool loug in de Baandert, ze heisjde dan ouch de Baandertsjool. Die sjool waar ummer goud bezat en zeker in mienen tied, in d´n oorlog. ´t Gouf zeve klasse mit toch al gaw 7 x 30 snaekskes, allenej jónges. En geluif mich noe mer, dat ware neit allemaole de braafste. Op de sjpeelplaatsj woort zich bekans aldaag flink get getoek, bie ´t bóksjprènge of ónger ´t mèisje: de bèste vrunj gónge zich dèks aan de kleier op ´n maneier wo me noe mit get fantasie eine link koosj lègke nao daen Amerikaanse musical: 'De West Side Story'. Die van Sjtadbrouk taege die van de sjtad. Ouch ich bèn waal èns mit ´n blaw oug thoesgekómme.

Aevel, de meiste vriejen tied sjpeelde zich aaf oppe sjtraot, en dao waar genóg plaatsj óm kattekaod oet te haole. Sóms siepelde get van die sjtreek door pes bie de awwesj en geluif mich noe mer, dat gouf sjmarres: eine degelike watsj óm de ore en sóms zónger aete nao bèd. Wiejer geine kal, de pap ging neit nao de naober óm verhaol te haole en ´t besjtóng al gaaroets neit óm plis Masthof in te sjakele. Bie de sjool in de Baandert waar ´t protocol neit angesj.

Dao waar meister Zef K. dae dich óngenedig bie ´n oor pakde en dao flink mit drede of went hae mit ´ne leichsjakelaer de lampe aansjtouk. Miene leive kómberves, bie dich góng ´t leich finaal oet. Dat pitsjde zo erg dat dich de traone in de ouge sjprónge. Oere later haw me dao nog las van. Wae dich ouch goud d´rtösje koosj pakke, waar meneer Hein D. de baas van de sjool. Es dae oppe sjpeelplaatsj bie dich in de buurt koum, wós me van besjeid, dan sjtöbde ´t. Dae vreef mit de boetekantj van zien voes, mit de vingergewrichte, hel euver diene kop. Minsj dat waar zo erg, dat -s te moosj bäöke van de pien. En es me dan thoesgekómme, kriesjentaere diene nood sjtóngs te klage bie de pap euver dae rotmeister, kreeg –s te es dank nog èns ´n vaeg oet de pan. Zo waar dat en neit angesj.

Mit de kómplimente,
Hein bovendeaard


De Baandertsjool op excursie nao Schiphol, 1948. Gans lènks meister Hein D. Ichzelf sjtaon in de driede rie, zösde van rechts, mit allebei de henj op de sjouwesj van de jòng veur mich.